Zoeken in deze blog

zaterdag 11 november 2017

Altijd hameren op hetzelfde aambeeld

Grasduinen in Delpher is leuk, maar nog fijner is het natuurlijk als een tweedehands aangeschafte roman van Emants ineens twee knipsels blijkt te bevatten uit het Algemeen Handelsblad en Het Parool van 1965, over de toen net uitgekomen Emants-biografie van Dubois:


Dat artikel uit Algemeen Handelsblad is trouwens ook op Delpher te lezen. Maar de bespreking van H.A. Gomperts uit Het Parool nog niet: begin dit jaar is weliswaar aangekondigd dat de archieven van die krant (over de jaren 1945 tot 1995) ergens in de loop van dit najaar op Delpher komen te staan, maar blijkbaar is het nog niet zover.

Gomperts had een vaardige pen. Hij noemt Emants een ‘zéér leesbaar auteur met een moderne stijl zonder franje of fraaiigheden’ en begint zijn stuk zo:
Wat Emants onverkoopbaar maakt, is niet, geloof ik, zijn pessimisme. Heel wat lezers zijn gaarne bereid om zich van illusies te laten beroven, maar zij willen er wel iets voor terugkrijgen. De ondergang van de wereld mag men voorspellen, mits men de grote visioenen, de apocalyptische emoties en de poëtische wanhoop erbij levert. Het stuitende en het schokkende vindt een ruime aftrek, als de meegedeelde details maar geschikt zijn om een overal aanwezig ‘heimwee naar de modder’ te bevredigen. Onheelbare melancholie en uitzichtloos leed zijn gangbare waar, als er maar iets bij gevoeld kan worden…
Maar dat is juist het griezelige bij Emants: bij hem is alles afgekoeld. De emoties zijn er wel, het temperament is er volop, maar alles is twintig graden koeler dan op onze laagvlakte waar de hete tranen stromen. In het beste werk van Emants heerst een klimaat, dat in de literatuur ongebruikelijk is. De temperatuur is geschikt voor hart-operaties en die hebben er dan ook plaats. Zonder enige gedaanteverwisseling leiden de mensen het bestaan van insecten. Het zijn sociale wezens, die fanatiek gehoorzamen aan onzinnige instincten. Moordenaars. Zij praten over moraal en godsdienst, over onbaatzuchtigheid en opofferende liefde en wij zien, dat zij hun gang gaan en dat hun enige scrupule de lafheid is.
Verderop schrijft hij dan nog:
Emants was een groot schrijver en een verschrikkelijke, fanatieke levenshater, die altijd weer op hetzelfde aambeeld hamerde: het leven heeft geen zin, de natuur en de instincten bedriegen ons, er is veel meer ongeluk dan geluk in het leven, het beste is niet geboren te zijn. Men heeft ook het gevoel, dat zijn derde huwelijk, dat de laatste 19 jaar van zijn leven vergald heeft, in zekere zin koren op zijn molen is geweest. Iedere dag, dat het hem slecht ging, had hij een nieuw bewijs voor de grondstelling van zijn werk.
Dat is voor hem (net als voor mij) geen reden zich van de auteur af te wenden, want:
Wat voor deze Isegrim inneemt, is voor mijn gevoel zijn zeldzame combinatie van fanatisme, eerlijkheid en nuchterheid.
Krek.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Populairst de afgelopen 30 dagen

Populairst aller tijden ooit: